کاشی نره چیست؟
تاریخچه پیدایش آن
کاشی نره، که برخی منابع سابقه‌ی استفاده از آن را مربوط به دوره‌ی ساسانی می‌دانند، یکی از مصالح مهم در معماری تاریخی ایران است. کاربرد کاشی نره با شروع معماری شیوه‌ی آذری در قرن هفت و استفاده از تزیینات لعاب‌دار متداول شد. پوشش گنبد در بسیاری از بناهای تاریخی و مذهبی ایران از جمله مساجد، مدارس، و مقابر توسط کاشی نره انجام شده است. به عنوان مثال، گنبد سلطانیه در زنجان، گنبد مسجد گوهرشاد در مشهد، و گنبد مسجد امیرچخماق در یزد از یادگارهای استفاده از کاشی نره در قرون میانی است.
طرح و نقش
افزایش کیفیت کاشی نره و ارائه‌ی طرح‌های مناسب برای چیدمان آن در گنبد و گلدسته به دلیل اهمیتی که این عناصر معماری، یعنی گنبد و گلدسته، در فرم‌شناسی و نشانه‌شناسی انواع گونه‌های معماری ایران دارند، همواره مورد توجه سازندگان و طراحان بوده است. مقطع ذوزنقه‌ای کاشی نره مانع ایجاد درز بین کاشی‌ها پس از چیدمان آن‌ها در فرم‌های منحنی می‌شود. این ویژگی باعث نفوذناپذیری رطوبت و زیبایی بیشتر می‌شود. به علاوه، ضخامت زیاد این کاشی، که در کاشی نره‌ی شرکت کاشی سنتی گوهرشاد 3 سانتی‌متر است، باعث افزایش دوام آن نیز می‌شود.
رنگ‌های متنوع کاشی‌های نره‌ی الوان، از سیاه و سفید گرفته تا رنگ‌های لاجوردی، فیروزه‌ای، قرمز، زرد، و طغاری، را می‌توان به صورت معقلی کنار هم اجرا کرد. هم‌چنین، از بدنه‌ی آن‌ها برای تولید معرق برای پوشش گنبد یا گلدسته می‌توان استفاده کرد.
تولید
مواد اصلی در تولید بدنه‌ی کاشی نره می‌تواند سیلیس یا رس باشد. تجربه‌های پوشش گنبد در اقلیم‌های مختلف و نتایج آزمایش‌های متعدد نشان‌دهنده‌ی مقاومت بالای بدنه‌ی سیلیسی نسبت به رسی است. این ویژگی باعث ترجیح مصرف‌کننده‌ها به استفاده از بدنه‌ی سیلیسی با لعاب تک‌رنگ شده‌است؛ با وجود این که به روی کاشی نره‌ی رسی امکان اجرای طرح‌های متنوع هفت‌رنگی نیز می‌باشد. در گذشته، برای تولید بدنه‌ی کاشی نره از قالب دستی استفاده می‌شد. اما امروزه، جایگزینی پرس‌‌های هیدرولیک اتوماتیک به کاهش هزینه‌ی نیروی انسانی، و افزایش ظرفیت تولید منجر شده است.
کاربرد
اهمیت و ویژگی‌های شکلی کاشی نره باعث شده است این محصول در چرخه‌ی مصالح پرکاربرد معماری در بناهای مذهبی و غیرمذهبی که فرمی منحنی دارد قرار گیرد. بخش تحقیق و توسعه‌ی شرکت کاشی سنتی گوهرشاد در سال 1401 با موفقیت توانست طرح‌های هفت‌رنگی را، که تا پیش از این فقط به روی کاشی نره با بدنه‌ی رسی قابل اجرا بود، به روی کاشی نره با بدنه‌ی سیلیسی نیز اجرا کند.